Ruimte voor schoonheid én functie
De mens functioneert het beste in een bepaalde maat- en schaalverhouding. Goede schaalverhoudingen, geven ons een prettig gevoel. Leonardo da Vinci, Le Corbusier en Ernst Neufert ontwierpen maatsystemen die kunstenaars en architecten helpen om hun producten vorm te geven in voor mensen aangename proporties. De gulden snede omvat die perfecte verhoudingen, in de natuur, het menselijk lichaam, de kunst, de architectuur.
Toch bepalen niet alleen de verhoudingen of we ons happy voelen; we leven niet van schoonheid alleen. Ook de functie van een locus en de geschiktheid voor die functie spelen een rol. Dat geldt zelfs binnen de proporties van een huis. Een slaapkamer met daarin een kookeiland kan misschien een uitdagend idee zijn, uiteindelijk hinderen de functies koken en slapen elkaar, net als een douche of toilet in de woonkamer. De architect die een woonhuis ontwerpt, gaat bij elk nieuw project de uitdaging aan om de functies zodanig te ordenen dat het huis zowel mooi als praktisch is.
Landschap en functie
De schoonheid van het landschap waar ik woon en leef, Zuid-Limburg, biedt eenzelfde uitdaging als het gaat om de combinatie van schoonheid en functie. De schoonheid is sinds mensenheugenis onomstreden; rijke Romeinse veldheren, Karel de Grote en vele reeksen van kasteelheren vestigden zich in deze streken vanwege de aangename, gematigde omstandigheden. Rond het wonen ontwikkelden functies als werken voor de voedselvoorziening en de handel en locaties voor religie en ritueel zich organisch, afgestemd op het beperkte aantal bewoners én passend in het landschap. Immers de aanwezigheid van een bron of waterloop aan de voet van een heuvel, de veiligheid van een hooggelegen plek en de ligging van vruchtbare gronden maakten het verschil tussen prettig leven en een leven in armoede en onzekerheid.
Omgekeerde stad
In onze tijd zijn werken, wonen en recreëren in toenemende mate gescheiden: we wonen in de stad, werken aan de rand van de stad of op een bedrijventerrein en recreëren in stad en op het platteland. De plaats van die functies is concentrisch: stad, stadsrand en buitengebied. De stad breidt zich in ringen uit. Zuid-Limburg heeft een afwijkende structuur: het is een gebied waar de stedelijke zones het groen omsluiten en dat kan tot fricties leiden.
Tegengestelde belangen
In Zuid-Limburg gebeurt de uitbreiding vanuit de randen naar het midden. Nu al zitten de toenemende recreatiebehoeften en -mogelijkheden en de woonfunctie in de mooie dorpjes en gehuchten elkaar zeker in de weekends in de weg. Ook hinderen toeristisch verkeer en woon-werkverkeer elkaar. En wat te denken van bedrijfsgebouwen en bedrijventerreinen die her en der midden in het landschap verrijzen? Als we in dit prachtige gebied niet zorgen voor een gedegen inrichting heeft dat op den duur desastreuze gevolgen.
Pleidooi
De kleinschaligheid van vroeger is definitief voorbij. Toch pleit ik voor ontwikkelingen waarbij het samenspel tussen landschap en bewoners weer de basis wordt voor inrichting en ontwikkeling. Trends die terugkeer naar de menselijke maat ondersteunen zijn legio. Gezonder leven, meer feeling met onze leefomgeving en sustainability bepalen in toenemende mate de keuzes die mensen maken. We willen meer en meer terug naar de kern. Dat betekent dat voedsel in de nabijheid geproduceerd wordt en beschikbaar is, dat er afgebakende gebieden zijn om te werken en dat er ook blijvend ruimte is voor rust en ontspanning. Dat is immers wat deze streek altijd al mooi en aantrekkelijk heeft gemaakt. Laten we proberen dat te vertalen in oplossingen die passen bij onze tijd.
