Je leven bij elkaar gezappt!

Het belang en de betekenis van de directe leefomgeving van mensen heeft nog niet de aandacht die die volgens mij verdient – nadenken over je wijk of je dorp lijkt immers nogal klein denken. Maar ik ga altijd uit van de menselijke maat en bovendien bepaalt de plek waar je woont – letterlijk - hoe je tegen de wereld aankijkt en hoe je verbindingen legt met de rest van de wereld.

Zelf woon ik in een dorp aan de rand van het Limburgse heuvelland. Mijn ouders wonen enkele kilometers verder naar het zuiden, voor mijn boodschappen fiets ik een eindje de andere kant uit (overigens altijd bergop-bergaf) en mijn culturele accu laad ik op in Heerlen, Kerkrade of Maastricht. Waarom ik deze details geef?

Grenzeloos
Een paar weken geleden raakte ik in Kerkrade in gesprek met een mevrouw uit een dorp aan de Duitse grens; ze wist me alles te vertellen over haar ‘leefgebied’: gezellige Duitse en Belgische plaatsjes, festiviteiten in de Eifel en het theater in Aken.

Heel bijzonder om te ervaren hoezeer zij haar blik gemakkelijk oostwaarts over de grens richtte. Haar leefwereld is totaal anders dan de mijne, terwijl we nog geen tien kilometer van elkaar vandaan wonen. Bovendien bestaat in haar wereld de grens met Duitsland niet.

Arrondissement
Ik vergelijk dit verschil in leefwerelden wel eens met de arrondissementen in Parijs. Een Parijzenaar identificeert zich meer met zijn arrondissement dan met de stad als geheel. Maar door de metro te nemen kan hij wel gebruik maken van het moois dat andere arrondissementen te bieden hebben. Mensen hebben het nodig om gemakkelijk de plaatsen te kunnen bereiken om te kunnen voorzien in hun dagelijkse behoeften: je brood en beleg haal je op loop- of fietsafstand, de school van je kind ligt in dezelfde cirkel. Voor die nieuwe film en een dagje shoppen overbrug je een wat grotere afstand en een festival kan best aan het andere eind van het land zijn. 

Zap je leven bij elkaar
In mijn afstudeerproject uit 2004 heb ik het begrip ‘zappen’ gebruikt: iedereen zapt zijn leven bij elkaar. Je stelt je leven samen uit momenten en locaties die bij jouw leven passen. Vrijwel iedereen bouwt zijn leven op binnen een grotere of kleinere straal van zijn woning. En de actieradius verschilt per persoon maar ook per activiteit.

Het leven is (te) traag
Het begrip zappen suggereert een zekere snelheid: nu ben je hier en opeens ben je op een andere plaats. Door internet lijkt de toegang tot de wereld inderdaad een kwestie van seconden. De werkelijkheid van alledag blijkt heel wat trager. Je fietst niet even vanuit Valkenburg naar Aken. Het zou best kunnen, immers de afstand van een kleine 28 kilometer is goed te overbruggen en de weg loopt relatief vlak. Maar door onze behoefte aan snelheid doen we dat over het algemeen niet. 

Cirkels
Bereikbaarheid is in dit kader een sleutelbegrip. Bepaalde functies horen in de nabijheid, ze vormen een voorwaarde voor veiligheid, geluk, zelfredzaamheid en gezondheid. De buurtwinkel, de school, misschien een gezondheidspost hebben we liefst op loop- of zelfs rollatorafstand. Andere ruimtelijke functionaliteiten kunnen best op fiets- of zelfs auto-afstand: de supermarkt, de sportschool, het ziekenhuis, de bioscoop, het werk. En zo hebben we allemaal cirkels waarbinnen we ons leven bij elkaar zappen op een voor ons prettige manier. En dan denk ik toch weer aan de tips die de mevrouw uit Kerkrade me gaf. Het zou zo verrijkend zijn als we onze actieradius op een natuurlijke manier zouden kunnen uitbreiden!